هرجا نامی از ساوه باشد، انار کامل کننده بقیه حرف‌های گفت و گو کنندگان باهم است به طوریکه وقتی می‌گویی اهل ساوه‌ای یا در آنجا زندگی می‌کنی، می‌گویند پس انارتان به راه است.
این روزها که بیش از نیمی از شهریورماه سپری شده کوی و برزن این شهرستان سرخی انار را به نظاره نشسته است و هرجا که نگاه می‌کنی از میوه فروشی‌ها گرفته تا دست فروشان کنار خیابان، جاده‌ها و آزادراه‌های منتهی، بلندگوی اعلام خبر رسیدن انار ساوه شده اند.
اما آیا این انارها همان یاقوت‌های سرخ ساوه است؟ سوالی که هر رهگذر کنجکاوی را درگیر می‌کند و در این راستا ایرنا در پی کسب منشاء انارهایی که این روزها در بازار هستند و با نام انار ساوه به فروش می‌رسند راهی باغات و محل‌های فروش این محصول شده است.
مزه ملس و خاص انار ساوه، رنگ و پوست متفاوت آن جوری است که باید گفت هر اناری، انار ساوه نیست، این ویژند (برند) که به حق در جایگاه جهانی قرار گرفته است نباید به این آسانی تحت شعاع ارقام و نژادهای مختلف دیگر انارها قرار گیرد.
مساله‌ای مهم که باید با همت مسوولان، باغداران و رسانه‌ها شفاف‌سازی شود تا در آینده شاهد خدشه‌دار شدن پیوند نام انار با ساوه نباشیم، چرا که جعل کردن نام و ویژند در تمامی حرفه‌ها پیامدهای سوء برای اصل آن نشان دارد که بدون شک انار ساوه نیز از این قاعده مستثنا نیست.
بازار داغ انار در جاده‌ها
خیابان‌های مختلف شهر و آزادراه‌هایی همچون ساوه به تهران، همدان و سلفچگان که از مسیرهای ترانزیتی و عبوری و نقطه اتصال استان‌های غربی و مرکزی به تهران است، این روزها انار در حواشی مسیرها و عوارضی‌ها آنها بازار داغی دارد و در بسیاری از این غرفه‌ها پلاکاردهای نصب شده خبر از رسیدن انار ساوه می‌دهند.
یکی از فروشندگان که خود را واسطه‌ای میان باغدار و مصرف کننده معرفی می‌کند، اصرار دارد که این انارها همان انار ساوه است اما مصطفی فروشنده دیگر که از باغداران روستای اندیس ساوه است، گفت: اناری که اکنون در بازار وجود دارد اگر چه شاید در باغات ساوه پرورش یافته اما از نظر ظاهر، طعم و مزه شباهتی به رقم “انار ساوه” ندارد.
در پاسخ به سوالم که به نظر شما فروش این انارها با نام انار ساوه آیا برای این رقم باارزش شهرستان تهدید نیست؟ اظهار کرد: راستش را بخواهید تاکنون به این مسئله فکر نکرده‌ام اما به علت زودرس بودن در برخی باغ‌های این شهرستان، رقم‌هایی مانند آلک و دانه سفید (شاهپسند) کشت شده که البته نباید با نام انار ساوه به فروش برسند.
وی اضافه کرد: همه می‌گویند انار ملس ساوه من همیشه به این تعریف کلمات دیگری نیز اضافه می‌کنم و می‌گویم هر ملسی انار ملس ساوه نیست چراکه این مزه خاص، ترش و شیرینش به یک اندازه نیست و این ترشیش است که شیرینیش را در آغوش گرفته است.
پرس و جو از چندین فروشنده دیگر انار نشان دهند آن بود که دغدغه فروش بیشتر انار به ویژه ارقام زودرس تابستانی مهمتر از حفظ نام و ویژند انار ساوه است، موردی که ریشه در مسائل مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارد.
برای شنیدن ویژگی‌های انار ملس ساوه از زبان باغدارانی دیگر راهی روستای اوجان شهر آوه می‌شوم و در اواسط این مسیر با دیدن باغ اناری که درختان سبزش با گوشوارهای قرمز چشم‌ها را به مهمانی دعوت می‌کرد، از ماشین پیاده و پای گفت گو با صاحب باغ می‌نشینم.
۲۰ مهر موعد برداشت انار ساوه
این باغدار که خود را سعید مسعودی معرفی کرد، در وصف انار ساوه گفت: پوست نازکش چون حریری دانه‌هایش را نمایش می‌دهد و توان پنهان کردن سر درونش را ندارد به طوریکه با اولین سرمای آبان ماه، چینی نازک وجودش را ترک برمی‌دارد.
وی اضافه کرد: لشکر سرخ ساوه از ۲۰ مهر تا اوایل آبان فاتح بازارهای میوه می‌شود و طرفدارانشان را آنگونه کام روا می‌کند که برای داشتن آن در دیگر ایام سال دست به دامن رب آن می‌شوند که البته ربی که از انار رقم ساوه گرفته شده باشد نیز مانند انارش متفاوت و خاص است.
این باغدار که شغلش را ارثی اجدادی معرفی می‌کند، اضافه کرد: سرخی انار ساوه دلنشین و چشم فریب است، نه کم رنگ و نه پر رنگ به طوریکه دانه‌های قرمز رنگشان آنقدر خالص بوده که می‌درخشند.
مسعودی یادآورشد: این تفاوت و خاص بودن انار ساوه قبل از هر چیزی نعمت بزرگی از سوی خداوند و حاصل شرایط اقلیمی این منطقه است که در صورت برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات علمی می‌تواند بازدهی اقتصادی خوبی برای استان مرکزی داشته باشد.
وی در خصوص کشت رقم “آلک” نیز گفت: این رقم که قابلیت نگهداری انبار ندارد به صورت اتفاقی وارد باغات شده و بسیاری از کشاورزان از وجود آن در اراضی خود استقبال نمی‌کنند و برعکس آن رقم “انار ساوه” قابلیت انبار داشته و تا اردیبهشت هرسال امکان نگهداری از آن وجود دارد.
هم اکنون ۱۱ هزار هکتار باغ انار در ساوه است که به گفته معاون فنی جهاد کشاورزی ساوه ۱۰ هزار هکتار آن بارده و یک‌هزار هکتار نیز نهال است و ۹۰ درصد از باغات زیرکشت به رقم “ملس ساوه” و کمتر از ۱۰ درصد به بقیه ارقام شامل “آلک“، “تبریزی” و “ملس تبریزی” اختصاص یافته است.
محمودرضا خلیلی با اشاره به اینکه درصد بسیار ناچیزیی زیرکشت ارقام زودرس و تابستانی “آلک” و “دانه سفید” است که بیشتر برای تازه خوری است و تا فرا رسیدن پاییز برداشت آن به اتمام می‌رسد، اما رقم انار ساوه که شهرت جهانی دارد حتما بعد از ۲۰ مهر برداشت می‌شود.
وی در خصوص فروش انارهای زودرس در معابر اطراف ساوه با نام رقم ساوه نیز گفت: هرچند این انارها مشتری خاص خود را دارد اما نمی‌توان ادعا کرد که همگی در باغات این شهرستان برداشت شده و احتمال دارد که محصول شهرستان‌های اطراف باشد.
خلیلی در خصوص اهمیت معرفی رقم ساوه به عنوان یکی از ارقام پر مشتری و محصول بومی این شهرستان اضافه کرد: برگزاری دومین جشنواره انار همزمان با فصل برداشت این رقم در ۲۰ مهر با مشارکت بین دستگاهی از جمله جهاد کشاورزی و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دستور کار است.